Aronia w cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy we krwi (hiperglikemią). Wynika to z zaburzeń w produkcji, wydzielaniu lub działaniu insuliny – hormonu wydzielanego przez komórki beta trzustki odpowiedzialnego za obniżanie poziomu glikozy we krwi. Rozpoznać można różne typy cukrzycy. Najczęściej diagnozowana jest cukrzyca typu 2, która zazwyczaj jest następstwem nieprawidłowej diety (nadmierne spożycie węglowodanów) oraz stylu życia (ograniczona lub całkowity brak aktywności fizycznej). Brak kontroli choroby i odpowiedniego leczenia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak: choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby nerek, uszkodzenie nerwów, zaburzenia widzenia, które mogą stanowić nawet zagrożenie dla życia.

Dlatego tak istotna jest właściwa dieta, która stanowi nieodzowny element terapii diabetyków. Ważnym elementem diety mogą owoce jagodowe, takie jak aronia.

Aronia czarna

Aronia czarna (Aronia melanocarpa) jest gatunkiem krzewu należącym do rodziny różowatych, pochodzącym ze wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej, gdzie występuje w stanie dzikim. W Polsce uprawiana  jest na plantacjach na skalę przemysłową. Jej owoce są dość cierpkie ze względu na wysoką zawartość tanin. Dojrzała jagoda zawiera 74-83% wody, z kolei cukry stanowią 10% świeżego owocu – łączna zawartość fruktozy i glukozy wynosi 66-100g/kg.

Aronia stanowi jedno z najbogatszych źródeł antyoksydantów w żywności – ich zawartość jest znacznie wyższa niż w czarnej porzeczce czy owocach czarnego bzu.

Antyoksydanty w aronii
 

Przebiegowi cukrzycy często towarzyszy stres oksydacyjny – jest to stan zaburzenia równowagi między substancjami o działaniu utleniającym i przeciwutleniającym, w wyniku którego w organizmie przeważają zjawiska utleniania m.in. lipidów, kwasów nukleinowych czy niektórych enzymów. Dlatego bardzo ważne jest, aby w diecie diabetyka znajdowały się duże ilości owoców i warzyw zawierających składniki o działaniu antyoksydacyjnym. I tutaj na uwagę zasługuje aronia – wykazuje ona bardzo silne właściwości antyoksydacyjne dzięki zawartości takich substancji jak antocyjaniny, katechiny i ich polimery oraz kwasy fenolowe. Co istotne, przetwarzanie owoców nie pozbawia ich tych cennych składników, można więc bez obaw robić z nich soki czy koncentraty.

Aronia a indeks glikemiczny
 

Aronia i jej przetwory są jednak cennym składnikiem diety osób chorujących na cukrzycę nie tylko dzięki związkom o działaniu antyoksydacyjnym. Dużą ich zaletą jest także zdolność do obniżania indeksu glikemicznego, który jest definiowany jako średni, procentowy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu porcji produktu zawierającej 50g przyswajalnych węglowodanów, przy czym wzrost stężenia cukru we krwi w przypadku spożycia 50g czystej glukozy stanowi 100%. Cukry proste występujące w aronii są więc wchłaniane wolniej, prawdopodobnie dzięki zawartości antocyjanin.

Badania wykazały także inne działanie tych substancji – mianowicie stymulują one wydzielanie insuliny obniżającej poziom glukozy we krwi. W aronii występuje także kwas chlorogenowy, który hamuje wchłanianie tego cukru w jelicie cienkim oraz pobudza wydzielanie insuliny.

Aronia w ciąży
 

Aronia może mieć także pozytywne działanie u kobiet chorujących na cukrzycę ciążową. Przeprowadzone badanie wykazało, że codzienne podawanie ekstraktu z aronii może obniżać stężenie hemoglobiny glikowanej (wskaźnik kontroli cukrzycy), regulować metabolizm cukrów oraz chronić komórki płodu przed stresem oksydacyjnym i zmniejszać ryzyko powikłań. Korzystny wpływ aronii można więc zaobserwować nie tylko u matki, ale i u rozwijającego się dziecka.

Badania nad wykorzystaniem aronii w cukrzycy ciężarnych wciąż trwają.

Aronia a układ krążenia
 

Wpływ aronii zauważono także na ciśnienie tętnicze krwi oraz stężenie cholesterolu. Zaobserwowano statystycznie istotne obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL oraz triglicerydów, a także ciśnienia tętniczego u chorych, którzy codziennie przyjmowali ekstrakt z aronii.

Dzięki tym właściwościom oraz działaniu antyoksydacyjnemu owoce te odgrywają istotną rolę nie tylko w diecie diabetyków, ale także osób cierpiących na zespół metaboliczny.

Aronia wspomaga wątrobę

Cukrzycy często mogą towarzyszyć zaburzenia pracy wątroby, które mogą być spowodowane samą chorobą, leczeniem hipoglikemizującym lub współistnieć niezależnie. Zaburzenie metabolizmu węglowodanów z nadmiernym gromadzeniem glikogenu oraz nieprawidłowy metabolizm tłuszczów i ich zwiększona akumulacja mogą być przyczyną powiększenia wątroby i upośledzenia jej funkcji, co jest częstym powikłaniem cukrzycy. Badania sugerują, że antocyjany zawarte w aronii mogą chronić wątrobę przed szkodliwymi czynnikami, a także wspierać jej regenerację. Nadal jednak niezbędne są dalsze badania w tym kierunku.

Bardzo istotne jest również to, że nie stwierdzono żadnych interakcji aronii i jej przetworów z lekami stosowanymi w terapii cukrzycy.

W diecie diabetyka aronia może być istotnym składnikiem profilaktycznym, chroniącym przed powikłaniami choroby. Nie trzeba jednak ograniczać się tylko do owoców. Dobroczynne działanie poszczególnych składników uzyskamy także włączając do diety soki, dżemy, konfitury, herbaty czy wino. Należy jednak zwrócić uwagę na skład – produkty dosładzane typu syropy czy nektary nie są zalecane dla diabetyków.