Zgodnie z tradycją, w czasie wigilii Bożego Narodzenia, na naszym stole powinno znaleźć się 12 potraw. Dlaczego akurat 12? Według niektórych wierzeń, liczba potraw wigilijnych symbolizuje ilość miesięcy w roku, a według innych- 12 potraw wigilijnych to symbol 12 apostołów. Niewątpliwie jednak każdego z 12 dań wigilijnych powinniśmy spróbować, by zapewnić sobie szczęście przez cały następny rok.
Lista 12 potraw wigilijnych w każdym domu może być różna, a to ze względu na tradycje rodzinne i region, w którym mieszkamy, a także ze względu na nasze upodobania. 🙂
12 potraw wigilijnych- lista:
- Barszcz czerwony z uszkami
- Kutia
- Zupa lub sos grzybowy
- Karp
- Piernik
- Kapusta z grochem
- Makowiec
- Kluski z makiem/makiełki lub makówki
- Śledź
- Kompot z suszu
- Pierogi
- Sernik
Tak jak wspominałam wcześniej, jest to ogólna lista 12 wigilijnych potraw, która głównie w zależności od regionu może się różnić potrawami. Jedno jest jednak niezmienne- każda z potraw przygotowywana jest na bazie danych składników, których nie może zabraknąć w święta. Mam tutaj na myśli na przykład mak, grzyby, kapustę, rybę, owoce i zboże (potrawy mączne, jak pierogi czy makiełki, a także kutię).
Barszcz czerwony z uszkami
Barszcz czerwony to zdecydowanie jedna z tych potraw, która w wersji z uszkami w większości domów pojawia się tylko i wyłącznie w czasie świąt. Jest to potrawa, która „otwiera” wieczerzę wigilijną, dlatego też powinna być podana w wyjątkowy sposób. Najczęściej barszcz podawany jest z uszkami z kapustą i grzybami, jednak w zależności od upodobań, uszka możemy przygotować z pieczarkami lub innym, dowolnym farszem. Czerwony barszcz wigilijny najlepiej smakuje na domowym zakwasie z buraków, którego przygotowanie nie jest skomplikowane.
W niektórych regionach, wigilijny barszcz czerwony z uszkami zastępuje się klasycznym żurkiem, zupą grzybową, zupą migdałową lub zupą owocową.
W moim rodzinnym domu przygotowywało się zupę owocową z kompotu i barszcz czerwony do picia (bez uszek).
Kutia
Kutia jest jedną z 12 wigilijnych potraw, której nie może zabraknąć w wielu polskich domach. Jest to tradycyjna potrawa słowiańska, najbardziej znana we wschodniej części Polski. Kutia to nic innego jak pszenica z wszelkiego rodzaju bakaliami i miodem, niekiedy także z dodatkiem śmietany lub mleka.
Zupa lub sos grzybowy
W niektórych domach przygotowuje się dwie zupy- barszcz czerwony i zupę grzybową z suszonych grzybów, w innych z kolei drugą zupę zastępuje grzybowy sos. Zupa lub sos grzybowy na wigilii wiąże się z symboliką, jaką niosą za sobą grzyby. W tradycji ludowej grzyby miały magiczną moc, która dawała człowiekowi siły i zdrowie. Zupę grzybową można przygotować także w postaci pysznego kremu grzybowego.
Karp
Z racji, iż wigilia Bożego Narodzenia jest kolacją postną, zamiast mięsa na wigilijnych stołach lądują ryby. W tradycji polskiej najbardziej pożądaną rybą w czasie świąt jest karp, który podawany jest w różnych postaciach- od klasycznie smażonego karpia w panierce, poprzez pieczonego, aż po karpia w galarecie.
Piernik
Pośród 12 potraw wigilijnych nie mogło zabraknąć piernika- jest to wypiek charakterystyczny dla świąt Bożego Narodzenia, który chyba jako jeden z pierwszych pozwala na poczucie świątecznego klimatu. Głównie ze względu na to, że piernik przygotowuje się jako jeden z pierwszych, a aromat przypraw korzennych użytych do jego przygotowania roznosi się po całym domu. Na święta bożonarodzeniowe przygotowuje się pierniki w każdej postaci- od piernika staropolskiego (dojrzewającego), poprzez klasyczny piernik, np. z czekoladą, aż po lukrowane pierniczki.
Przepisów na pierniki jest całe mnóstwo, jednak w moim domu na święta obowiązkowo musi znaleźć się piernik staropolski (dojrzewający), który nastawiam na kilka tygodni przed świętami, a także lukrowane pierniczki z miodem i pierniczki z ziemniakami. Dodatkową opcją jest piernik w czekoladzie.
Kapusta z grochem
Kolejną z 12 potraw wigilijnych jest kapusta z grochem lub zamiennie kapusta z grzybami. Kapusta z grochem to nic innego jak odgotowana kapusta kiszona z gotowanym grochem, z dodatkiem cebuli, doprawiona aromatycznym majerankiem i kminkiem. W drugiej wersji, groch zastąpiony jest grzybami.
Makowiec
W skład potraw na wigilię na stałe wpisał się także makowiec- zarówno ten zawijany, jak i ten pieczony klasycznie, na kruchym, drożdżowym bądź biszkoptowym spodzie. W moim świątecznym menu od kilku lat swoje miejsce zagrzewa makowiec zawijany, przygotowywany (w zależności od czasu) z gotowej bądź robionej w domu masy makowej. Dużą popularnością w ostatnim czasie cieszy się również makowiec japoński.
Kluski z makiem/makiełki lub makówki
Na liście 12 potraw wigilijnych nie mogło zabraknąć klusek z makiem. Jest to słodki deser wigilijny, którego obecność podczas świąt w wielu domach jest obowiązkowa. W zależności od regionu potrawa ta będzie nosiła inną nazwę i składała się z nieco innych składników. W okolicach Poznania potrawa znana jest pod nazwą „makiełki”, na śląsku z kolei uchodzi za „makówki”. W zależności od regionu, deser ten przygotowuje się z dodatkiem domowego makaronu (kluski z makiem) bądź pieczywa (makiełki i makówki), jednak niezmieniona pozostaje masa makowa z dodatkiem bakalii, mleka i miodu.
Śledź
Jak wspominałam wcześniej, wigilia Bożego Narodzenia to kolacja postna, dlatego też pośród 12 wigilijnych potraw nie może zabraknąć śledzia. Śledź na wigilii pojawia się w różnych odsłonach- od klasycznego śledzia w śmietanie lub oleju, poprzez śledzia na ostro czy pyszny tatar ze śledzia. Bardzo popularne stały się wszelkiego rodzaju sałatki śledziowe, a do najpopularniejszej z nich zaliczyć można śledzie pod pierzynką.
Kompot z suszu
W czasie świąt Bożego Narodzenia dużą popularnością cieszy się kompot z suszu. Taki kompot przygotowuje się z suszonych owoców, najczęściej śliwek, jabłek i gruszek, ale także moreli i fig. Kompot z suszu na wigilię doprawia się zwykle aromatycznym cynamonem, goździkami i cukrem. Smak kompotu z suszonych owoców jest dość charakterystyczny, dlatego też posiada wielu zwolenników, jak i przeciwników. Aby jednak skutecznie wzbogacić kompot z suszu, możemy pokusić się o dodatek pomarańczy lub imbiru.
Pierogi
Pierogi są chyba jedną z tych potraw wigilijnych, bez której wielu z nas nie wyobraża sobie świąt. Podczas świąt najczęściej przygotowuje się pierogi z kapustą i grzybami, jednak na równi z nimi stają pierogi ruskie, pierogi z mięsem i pierogi z serem (na słodko). Niepodważalnie cały sekret tkwi w dobrze przygotowanym cieście na pierogi- farsz może być praktycznie dowolny.
W moim domu pierogi na wigilię przygotowuje się pierogi z przepisu Babci, czyli ciasto na pierogi składające się jedynie z mąki, wody i żółtka oraz farszem z białej, świeżej kapusty. Obok tych pierogów, drugim typem są te z białym serem na słodko- także według najlepszego, babcinego przepisu. Dzieci z pewnością ucieszą się na widok słodkich, łaciatych pierogów.
Sernik
W czasie świąt nie może zabraknąć oczywiście chyba najbardziej świątecznego wypieku, jakim jest sernik. Szeroka paleta przepisów na sernik świąteczny nie ułatwia wyboru tego najlepszego. Wybierać możemy spośród klasycznych serników z rodzynkami, serników wiedeńskich, królewskich czy serników z owocami.
W moim domu na święta Bożego Narodzenia koniecznie musi znaleźć się sernik z brzoskwiniami. Co roku mam także dylemat między sernikiem bez spodu z mlekiem skondensowanym i sernikiem bez sera (z jogurtów greckich). Hitem jest także mój sernik straciatella, czyli sernik na zimno na spodzie piernikowym.
12 potraw wigilijnych – co oprócz klasyki?
Oprócz powyższej listy 12 potraw na wigilię, w naszych domach pojawia się cała góra pyszności. U mnie na wigilijnym stole nie może zabraknąć jeszcze krokietów z kapustą i pieczarkami, pysznych pasztecików z pieczarkami, które są świetną przekąską lub dodatkiem do barszczu, a także klasycznej sałatki jarzynowej.
A wieczorową porą, gdy całe świąteczne zamieszanie ucichnie, doskonale sprawdza się domowej roboty likier piernikowy. 😉
